Karaborsanın Ekonomiye Verdiği Zararlar

Karaborsanın ekonomiye verdiği zarar kimi zaman yasal uygulamaların kayıt dışı olarak uygulanmasından kimi zaman da doğrudan yasal olmayan eylemlerden para kazanma yoluyla gerçekleşir.  Her iki durum da piyasalarda ekonomik açıdan bir gedik açar. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ayrımında en temel farklardan birisi ekonomik faaliyetlerin devlet denetiminden ne kadar uzaklaştığıdır.
 

Karaborsa, piyasada olmayan ya da erişimi güç olan ürün veya hizmetin yasadışı ve gizli şekilde alım satımıdır. Karaborsanın ekonomik süreçlere zararı öncelikle denetimsizlik ve vergi kaçırmaya bağlıdır.

Kayıt Dışı Pazar ve Yeraltı Ekonomisi

Kayıt dışı pazar ve yeraltı ekonomisi farklı uygulamalar barındırmakla birlikte her ikisi de vergi kaçırma nedeniyle karaborsanın kapsamına girer. Özellikle taşınmaz mallar ekonomisi için devletin kadastro ve mülkiyet düzenlemesini netleştirmesi bu anlamda önem kazanır. Kayıt dışı ekonomi taşınmaz mallarla sınırlı değildir. Bazen antika ürün bir karaborsa piyasası haline gelirken bazen de alkol kaçakçılığı karaborsa için bir pazar olabilir.
 
Bu durumda karaborsacılığın geniş bir alanda yaygınlık göstermesi denetim imkanını kısıtlayan etmenlerden birisi olarak öne çıkar. Dolayısıyla karaborsanın çok sayıda sektörde doğrudan etkileyici bir konumda olduğunu söylemek mümkündür. Bazen karaborsa etkisini kuvvetlendirmek amacıyla borsa değerlerinin düşürülmesi dahi söz konusu olur. Karaborsa ile Borsa Değerlerinin Sunii Olarak Düşürülmesi başlıklı yazımızda tüm sektörleri derinden etkileyen ekonomik dengeler ve karaborsa konusunun detaylarına ulaşabilirsiniz.

Karaborsanın Piyasalara Etkisi

Karaborsanın piyasalara etkisi çok yönlüdür ve vergi kaçırma, para akışında aksaklık gibi çok sayıda soruna neden olur. Paranın karaborsaya dahil olması reel ekonomiye zarar vermekte ve arz talep dengesini etkilemektedir. Kayıt altına alınmayan işlemler, devletlere ekonomik zarar olarak geri döner. Paraya ihtiyaç duyulduğunda fakat çalışma hakkı bulunmadığı durumlarda yasadışı ticaret uygulamalarına sıklıkla rastlanır. Bazen ülkelerin fiyat tavan politikaları ve yönetmelikleri de karaborsa uygulamalarına zemin hazırlar. Bu nedenle denetim ve vergi sabitliği ekonomik denge açısından önem arz eder.
 
Yüksek işsizlik oranları ve savaş gibi anormal durumlarda karaborsacılık faaliyetinin artış göstermesi muhtemeldir. Özellikle savaş olağanüstü bir durum olmakla birlikte arz talep dengesini doğrudan etkileyen koşullara sahiptir. Bir ürüne erişimin zorlaşması ve arzın sınırlanması; talep yoğunluğunu beraberinde getirir. Böylelikle talep edilen mallar karaborsa üzerinden yüksek fiyatlarla ve yasadışı şekilde sunulur. Savaş Döneminde Artan Karaborsa ve Enflasyon karaborsanın piyasalara etkisi adına iyi bir örnektir.
 
Yeraltı pazarı; meşru işletmeleri olumsuz etkilemekte hatta bazı durumlarda rekabet zorluğu nedeniyle sistem dışı bırakmaktadır. Yasadışı bazı satıcılar, alıcıları karaborsada alışverişe zorlamak amacıyla kasıtlı şekilde yasal hizmet ve ürün kısıtlılığı meydana getirmektedir. Sektörlerin ciddi ölçüde karaborsa hakimiyetine girmesi, devletler açısından güvenlik zafiyetine neden olabilir ve en önemlisi hukuki sorunlara da yol açabilir. Bu nedenle karaborsa yalnızca ekonomi üzerinde etkili değildir; hukuk ve güvenlik başta olmak üzere çok sayıda piyasada olumsuz etkisinden söz edilebilir.

Devletin Ekonomiye Müdahale Araçları

Devletin ekonomiye müdahale araçları istatistik ve araştırmalar bağlamında karaborsa faaliyetlerini kapsamaz. Çünkü karaborsa pazarı yasadışı olarak bir piyasadır. İstatistiklerde karaborsa ekonomisinden bahsedilmediği için, ülkedeki gayri safi yurtiçi hasılanın düşük değerlendirilmesine neden olur. Bu durum, hükümetlerin vatandaşlara sunduğu hizmeti ve bu hizmetin kalitesini de düşürecektir.
 
Karaborsa uygulamalarını tamamen sıfırlamak çok mümkün görünmese de pek çok açıdan yasal sınırlara bağlılık sağlamak olanaklıdır. Karaborsa kapsamında ‘karanlık internet’ ve dijital para kaçakçılığı, insan ticareti ve vergisiz ürün satışı gibi çok sayıda farklı alan bulunur. Konuyla ilgili daha fazla detay edinmek isterseniz “Dijital Dünyada Karaborsa” yazımızı inceleyebilirsiniz. Kayıt dışı ekonomik faaliyetler, bir başka deyişle karaborsa piyasası, uzun bir geçmişe sahip olmakla birlikte günümüzde dünya çapında genişleyerek devam eden bir piyasa sistemidir. Karaborsa Sebebi ile Oluşan Vergi Açıkları  devletlerin ekonomisini ciddi oranda etkileyen unsurlar arasında ilk sıralarda yer alır.