Kripto Para Nedir? Kripto Para Nasıl Kullanılır?

“Kripto paralar nedir, nasıl kullanılırlar? Kripto paraları üretmek için neler yapmak gerekir?” Kripto para dünyasının en fazla sorulan soruları bunlar. Kripto para dünyasını bilen bilmeyen, yatırımı olan olmayan hemen herkesin merak ettiği sorular. Özellikle bitcoindeki yükselişler, ethereumun ikinci nesil kripto para olarak nitelendirilmesi de bu kripto para dünyasına olan ilgiyi arttırdı. Bitcoin, 6 bin dolar seviyelerinden 50 bin dolar seviyelerine çıktığından bu yana ülkemizde de yatırımcıların dikkatini çekmeye başladı. Evet, daha önce de yatırımcılar bu kripto paraları takip ediyorlardı. Fakat bitcoin fiyatının çıktığı seviye sonrası ilgi daha da arttı. Bu yazımızda kripto paralardan, nasıl kullanılabileceğinden, nerede saklanacaklarından ve kriptolojiden bahsedeceğiz.

Kripto paranın temelini oluşturan bilim: kriptoloji nedir?

Kripto para kavramını incelemeye geçmeden önce dilerseniz kriptolojiyle ilgili bilgileri sizlere sunalım. Zira kripto para kavramını kriptolojiden ayrı olarak anlatmak bir şey ifade etmeyecektir. Kriptoloji, bir şifreleme sistemidir. Veriler bir sistem dahilinde; yazı, rakam ya da doğrudan iletilmek istenen bir mesaj olarak şifrelenir. Ancak bununla da kalmaz. Kriptoloji, verinin yalnızca şifrelenmesi ile tanımlanamaz. Şifrelenen verinin güvenli bir ortam yardımıyla alıcıya iletilmesi ve şifreleme sisteminin çözülmesi sonucunda verinin alıcıya iletilmesi de gerekir. Kripto para adı verilen değerli varlıklar bu yolla şifrelenmiştir.

İlk kripto para ortaya nasıl çıktı?

Belki hikayesini çok fazla duymuşsunuzdur. İlk kripto para olan bitcoin 2008’de ortaya çıktı. Kendisine Satoshi Nakamoto adını veren bir kişi ya da bir grup White paper isimli bir makale ile bu teknolojiyi duyurdular. Amaçları merkezi olmayan, merkezi otoritelerin değil arz talep dengesinin değerini belirlediği bir para ortaya çıkarmaktı. Günümüzde bakıldığında, merkezi otoritenin tam onayını alamamış olsa da genel geçer bir oranda kabul görmüştür kripto paralar.

Kripto paraların temeli: Blockchain mantığı nedir?

Blockchain esasen sadece kripto paralar ile sınırlandırabileceğimiz bir sistem olmasa da kripto paralar özelinde bu sistemi açıklamaya çalışalım. Şifrelenmiş verilerin dağınık veri tabanlarında saklanması olayına blockchain yani blok zinciri adını veriyoruz. Bu sistemlerde veriler dağınık halde ve pek çok veri parçacıkları halinde olduklarından dolayı takip edilemezler. Misal, bir verinin sizden X kişiye ulaşması gerekiyor. Siz veriyi bu yöntemle dağıttınız ve bilginin kişiye erişmesi gerekiyor. Veri bilgileri eşleşene kadar, yani kod parçaları birbirleriyle eşleşene kadar bu bilgi kimse tarafından görülemiyor.
 



Blockchain mantığını kripto paralar üzerinden ele alalım. Bitcoin blockchain teknolojisinde bloklar, üzerlerinde para alışveriş bilgilerini barındırıyor. Madenci olarak nitelenen kişiler de işlemci gücü kullanarak bazı matematiksel problemleri “bitcoin kazanmak” amacıyla çözüyor. Çözülen problemler esasen para alışverişinin doğruluğunu teyit eden bir mekanizma konumunda. Veriler eşleştiği anda madenci hak ettiği bitcoini kazanıyor, bitcoin transferi de o an gerçekleşmiş oluyor.

Kripto para nedir?

Kripto paralar, kriptolojik sistemlerle kodlanmış, matematiksel temellerle şekillendirilmiş dijital ve sanal birer değerdirler. Fiziki dünyada bir eşdeğerleri bulunmaz ve buna bağlı olarak da merkezi değildirler. Merkeziyetçilik kavramını şöyle anlatalım: Türkiye Cumhuriyeti’nin para birimi Türk lirasıdır. Merkez Bankası’nın para politikalarıyla ve farklı bazı enstrümanlarla TL değer kazanır ya da değer kaybeder. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nda bulunan altın rezervi kadar Türk lirası basılabilir ve dolaşıma sokulabilir. Fakat kripto paralarda durum böyle işlemez. Çünkü yapısal olarak bir ülkenin, şirketin, kişinin değillerdir. Kripto paraların değerini, piyasada bulunan alıcıların ve satıcıların arz talep dengesi belirler.

Kripto paralar nasıl üretilirler?

Ethereum, bitcoin gibi kripto paraları üretmenin tek yolu madenciliktir. Buna iş ispatı yani proof of work deniyor. Madencilik (bir diğer ifade ile mining), kripto para dünyasının vazgeçilmez bir unsuru olarak karşımıza çıkar. Kripto para madencileri için kripto paraları üreten ve blockchain üzerinde doğrulayan kişilerdir, diyebiliriz. Evet, üretme kısmını anladık ama nedir bu “doğrulama” işi derseniz şöyle belirtelim: A kişisi B kişisine 10 BTC gönderiyor. Bu bitcoin gönderme işlemi, pek çok madencinin kazma işleminde kodları toplaması ve bir araya getirmesi sonucu gerçekleşecektir. Arada da madenciler sizin gönderdiğiniz bitcoinden bir miktar komisyon alacaktır. Böylece hem üreten hem de kendilerine gönderilen kodları doğrulayan mekanizmayı oluşturmuş olurlar. En basit haliyle madencilik kavramını bu şekilde anlatabiliriz.

Proof of stake – proof of work

Ethereum, bitcoin dışında farklı kripto paraların üretimi de söz konusu. Az önce proof of workten bahsetmiştik. Şimdiyse yeni gelişen bir teknoloji olan hisse kanıtını yani proof of stake kavramını inceleyelim, esasında iş kanıtı ile karşılaştıralım. Ethereum’un iş kanıtı ile kazıldığını belirtmiştik. Yeni geliştirilen bir yöntemle, Ethereum proof of stake ile geliştirilecek. Hesaplama gücü gerektiren iş kanıtı, madencilerin odakta olduğu, işlemci gücü gerektiren bir modelken hisse kanıtı modelindeyse hisseden pay almak isteyen kullanıcılar, ellerindeki hisseleri oranında alırlar. Bir şirketin hisse senedini elinizde tutuyorsunuz ve kazançtan elinizdeki değer kadar pay alıyorsunuz, gibi düşünebilirsiniz.
 
Türkiye’de bitcoin ve kripto para neden alınabilir? Konumuzda madencilikle ilgili bazı detayları sizlere sunduk. Özellikle yazımızın madencilik bölümünde madenciliğin hangi yöntemlerle yapılabileceğini bulabilirsiniz.

Kripto paralar nasıl kullanılır?

Kripto paralar, günümüzde itibari para yerine henüz geçemediler. Fakat pek çok ekonomiste ve araştırmacıya göre yakın geleceğimizin paraları bunlar olacak. O yakın gelecek de gelene kadar kripto paralar öncelikle yatırım amacıyla kullanılmaya devam edecek. Kripto para borsalarında yapılacak olan işlemlerle dilediğiniz kripto parayı satın alarak yatırım yapabilirsiniz. Yatırım dışında alışveriş için de kripto paralar kullanılabiliyor. Ama Merkez Bankası’nca yayınlanan bir düzenlemeyle beraber 30 Nisan 2020 tarihinden itibaren, yeni bir düzenlemeye kadar, itibari paralar yerine bir alışveriş için kullanılamayacaklar.

Kripto paralar nerelerde saklanır?

Kripto paraları saklamak için bir cüzdana ihtiyacınız var. Yatırım düşünceniz olan ethereum ve bitcoin gibi kripto paraların cüzdanlarını açabilir ya da kripto para borsalarının cüzdanlarını da saklama işlemi için kullanabilirsiniz. Elbette kendinize ait cüzdanları tercih etmenizi öneriyoruz. Zira kripto para borsalarının hacklenmesi gibi durumlarda içeride bulunan paranızın da kaybolması işten değil.