Hazine Garantisinde Yap İşlet Devret

Uzun zaman önce tartışmalar ile hayatımıza giren yap – işlet – devret modeli yine tartışmalarla anılmaya başlandı. Kamu - özel ortaklığı sistemi içinde bulunan, büyük ölçekli yap-işlet- devret ve yap-kirala-devret modeli yatırımlara garanti verilmesi tartışmaları büyüyor. Söz konusu düzenlemenin, “özel sektörün dış kredilerine doğrudan devlet garantisi” anlamına geldiğini vurgulayan muhalefet partilerinin temsilcileri, bunun Hazine’nin yükünü artıracağını savunuyor. Uygulamanın borçlanma maliyetlerini yükselteceğini de ifade eden eski Hazine bürokratları ile muhalefet partilerinin temsilcileri, bu kararla “yabancılara, bundan sonrası için garanti isteme yolunun da açıldığı” görüşünü dile getirdiler. Her iki modele dayalı, yapılmış ve yapım aşamasında olan proje stoku 102 adet ve tutarı da 63 milyar 193 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.

Yönetmelikle getirilen geçici maddeyle, yönetmeliğin dayandığı ve Hazine’ye bu türden garanti verme, borç üstlenme yetkisi veren Nisan 2013’teki torba kanunla Kamu Finansman ve Borç Yönetimi Kanunu’na eklenen madde işaret edilerek, düzenlemenin çıktığı tarih itibariyle ihale ilanına çıkmış olan projelerde müsteşarlık görüşü alınmadan ve limit uygulanmadan Bakanlar Kurulu’nun kredi taahhüdü vermesine imkan sağlandı. 

Yönetmelik Tarih Sınırlaması Getirmedi

Hazine Müsteşarlığı tarafından 19 Nisan günü yayınlanan “Hazine Müsteşarlığı Tarafından Gerçekleştirilecek Borç Üstlenimi Hakkında Yönetmelik” ile yap – işlet - devret ve yap – kirala - devret modeliyle yapılacak yatırımlarda Hazine’nin projeye ödeme garantisi vermesi ve gerektiğinde de borçları üstlenmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlendi. 
Yönetmelikle, bu türden borç üstlenimlerinde, ilgili borcun “dış borç” niteliği kazanmasına ilişkin usuller de sıralandı. Yönetmelik kapsamında herhangi bir tarih sınırlaması yapılmadı. Bu nedenle, her iki modelle yapılan işlerde, her aşamadaki projeye bağlı finansman taahhütlerinin garanti altına alınmasına ilişkin Hazine’ye başvuru yapılmasına imkan sağlandı. 

Borç üstlenimi garantisi verilmesine yönelik süreçte Hazine’nin muhatabı, ihaleyi gerçekleştiren idare sayıldı. Dolayısıyla, Hazine’nin bir borç üstlenimi gerçekleştirdiğinde alacaklarını tahsil edeceği yer yine ihaleyi yapan kamu idaresi oldu. Hazine ile ihaleyi yapan idare Borç Üstlenim Protokolü ile bu sürecin hukuki işlemini tamamlamış olacak. Şirketlerin ve kreditörün dahil olacağı hukuki metin ise Hazine, idare, şirket ve kreditörün imzalayacağı “borç üstlenim anlaşması” olacak.